ابوالحسن تنهایی در شوکران
مجتبی عمادی

⚡️شوکران، برنامه گفتگو محور شبکه ۴، که از هفته جاری دوشنبه شب ها ساعت ۹ پخش می شود؛ برنامه ای است که تفاوت معناداری با سایر برنامه های صدا و سیما دارد. اندیشمندان، دانشگاهیان، هنرمندان، و حوزویان در این برنامه به گفتگویی شفاف با مردم با اجرای پیام فضلی نژاد می پردازند که اگر مهمان برنامه به اندازه فضلی نژاد از صراحت در بیان برخوردار باشد، برنامه به شدت مفید و در سطح گفتگوی صریح (Hard Talk) بی بی سی می شود.
⚡️در اولین برنامه سری جدید، برنامه با حضور دکتر ابوالحسن تنهایی در سیزده آبان به نمایش در آمد. ‏خلاصه برنامه ‎#ابوالحسن_تنهایی در ‎#شوکران عبارت بود از آنکه: ‎#تضاد همواره وجود دارد؛ قدر آن را بدانیم و در جهت مرتفع کردن آن بکوشیم. انفعال در استفاده از فرصت تضاد، آن را به ‎#تناقض تبدیل می کند که برای ‎#جامعه خطرناک است. لذا لازم است ‎#دولت و ‎#مجلس و حکمرانان به ‎#مردم رجوع کنند.
⚡️تضاد، ضد یکدیگر بودن، مخالف یکدیگر بودن است. تناقض، مغایرت و منافات است؛ “اختلاف دو قضیه است به حسب ایجاب و سلب چنانکه به اقتضای ذاتی، صدق یکی مستلزم کذب دیگری گردد. مانند: زید انسان است. زید انسان نیست.” به عبارتی “تناقض، در منطق از اقسام تقابل و به معنای تقابل «سلب و ایجاب» و یا «وجود و عدم» است”. 
⚡️آنچه را دکتر ابوالحسن تنهایی تضاد می دانست، اختلاف دوگانه بین کارگر-کارفرما، فروشنده-مشتری و … بر سر منافع بود. کارفرما تمایل دارد تا با حداقل حقوق به کارگران، سود خود را بیشینه کنند؛ از آن طرف کارگران نیز می خواهند بیشینه درآمد و مزایا را از کارفرما دریافت کنند. وجود سندیکاها، کانونهای صنفی و نهادهای مربوط به هر گروه ابزاری را فراهم می آورد تا آنها بر سر منافع چانه زنی کنند (فهم مشترک) و در نهایت تعادلی چنانکه ما آن در سیستم های زیستی هموستاز می نامیم، ایجاد گردد. از آن طرف تناقض، در کلام تنهایی عبارت از بیشینه‌ی تضاد بود که به معنای نابودی دیگری است؛ کارگران چنان در فشار معیشیتی قرار می گیرند که دست به شورش می زنند؛ جامعه چنان از عملکرد حاکمان ناامید می شود که دست به شورش و انقلاب می زند. اکنون معلمان، کارگران، روستائیان و در مجموع دهک های پایین، به نظرم در مرحله تضاد هستند. ما نیاز داریم تا با رفع موانع کسب و کار منجمله انحصارها و تعارض منافع ها موجد رشد اقتصادی شویم؛ به تحریم داخلی که در هم افزایی با تحریم ظالمانه خارجی در حال کوچک کردن سفره اقتصاد و درآمد مردم است پایان دهیم. خارجی ها در بهترین حالت، می توانند رافع تحریم های خارجی باشند؛ آلمان پس از جنگ جهانی دوم، چین کمونیست پس از مائو خود با تسهیل فضای کسب و کار مبتنی بر حاکمیت قانون کالاها و خدماتی را تولید کردند که جوامع به آنها نیاز داشتند؛ پس در صادرات موفق شدند. فضای بدون رقابت چنانکه ما برای صنایعی چون خودروسازی ایجاد کرده ایم به پرورش انسان میانسالی انجامیده است که همچنان از پستان مادرش شیر می خورد تا زنده بماند! رقابت در ذات طبیعت است؛ فضای کسب و کار بدون رقابت، فضایی مصنوعی است که با اندک تغییری در شرایط در محیط آشوبناک فعلی مزیتش را از دست می دهد.
⚡️نکته مهم دیگری که در برنامه بود، این جمله دکتر تنهایی بود: ‌‏”من حتی تنهایی یک ماه پیش هم نیستم.” ‏در طبیعت، ‎#تغییر همیشه وجود دارد؛ محیط زیست تغییر می کند، ‎#ماده_ژنتیکِ موجودات تغییر می کند؛ موجوداتی منقرض و موجودات جدیدی زاده می شوند و ‎#تکامل رخ می دهد. ماده ژنتیک ما انسانها نیز در طول عمرمان تغییر می کند. ‎#تغییر در ذات طبیعت است؛ لذا آنکه تغییر نمی کند، منجمد شده است.
⚡️در نهایت دکتر تنهایی ادعا کرد که جامعه شناسان ایرانی مرده اند و انتقادهای تندی را نسبت به همکاران جامعه شناس خود ابراز نمود. از نظر من، ما دست کم در حوزه های از رشته های علوم انسانی چون جامعه شناسی و اقتصاد، شاهد شکل گیری یک جامعه علمی واقعی هستیم؛ جامعه علمی انتقادهای جدی نسبت به رای، نظر و نتایج پژوهش های همکاران خود ابراز می کنند تا از درون آن تئوری های جدیدی زاده شوند. بنابراین
‏معتقدم جدالهای علمی میان اعضای هیئت علمی دانشگاهها، امری کاملا پسندیده است که ما به شدت آن را در جامعه دانشگاهی کم داریم؛ علت اصلی آن را نیز فقدان انجمن های علمی واقعی می دانم. در هر حال، من با این نظر مطلقِ ‎#ابوالحسن_تنهایی در ‎#شوکران موافق نیستم که جامعه شناسان ایرانی مرده اند.
در پایان به شدت توصیه می کنم که برنامه شوکران را ببینید؛ هر چند ممکن است برخی قسمت های آن جذاب، آمورنده و آگاهی دهنده نباشد. در هر حال به خاطر داشته باشیم که آدم های مختلف، ژنتیک مختلف، صفات اکتسابی مختلف و لذا شخصیت های مختلفی دارند؛ از همگان نمی توان انتظار داشت که شفاف و واضح افکار خود را بیان کنند.
@EmadibaygiGleam