دبیر خواص: الگوی توسعه پایدار می خواهیم!
مجتبی عمادی
✨بالاخره #شوکران در هفتم بهمن، برنامه مربوط به حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی-سعید رضا عاملی- را پخش کرد (https://t.me/ShokaranTV/720). برنامه واقعا برای کلیه دانشگاهیان و دانشجویان جای دیدن دارد. ” وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، را می‌توان در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود. تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بیسوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود. همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا می‌باشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد” (https://sccr.ir/pages/1/1). اعضای شورا علاوه بر اشخاص حقوقی چون روسای قوا و وزرا، شامل بیست شخصیت حقوقی نیز می شود (https://sccr.ir/members.aspx). چنانکه تمرکز امکانات، فرصتها و منابع مالی در کلانشهرها به خصوص تهران است؛ اعضای حقیقی شورا نیز از همین تمرکز برخوردارند و دانشگاههای تهران از بیش نمایی خاصی برخوردار هستند.
✨محور اصلی سخنان عاملی در شوکران عبارتند از: دانشگاههای برتر، ضرورت استفاده از فناوری های نوین، تاسیس ستادها، الگوریتم و سیستم.
✨مراد وی از دانشگاههای برتر، رتبه دانشگاهها بر اساس شاخصهای رتبه بندی بین المللی و ملی است. چنانکه طرح سطح بندی دانشگاه توسط وزارت علوم را آپارتایدی می دانستم؛ استناد و ملاک قرار دادن رتبه بندی دانشگاهها بدون نرمالیزه نمودن آن با سابقه، امکانات، منابع مالی، رتبه دانشجویان ورودی و موارد دیگر را مانند مقایسه‌ی یک انسان بالغ رشدیافته با درآمد مناسب، با جوانان و نوجوانانی می دانم که در حال تکوین و مبارزه گاها برای ساده ترین نیازهای خود هستند! از این قیاس خنده آید خلق را؛ اما چرا در شورا که ما آن را صرفا از خروجی هایش می شناسیم چونکه یک جعبه سیاه غیر قابل خوانش و غیرشفاف است، کسی به این موضوع به طور موثر متعرض نمی شود؟ کسی به توزیع کاملا ناعادلانه بودجه های پژوهشی منجمله نیماد که اخیرا بیعدالتی هایش خبری شده است (https://t.me/ir_scinews/488) واکنشی موثر نشان نمی دهد؟ چرا کسی از شخصیت های حقیقی دنبال تاسیس #سامپک (سامانه مدیریت پژوهش کشور) نبوده است؟ جواب ساده است؛ ما چه هنگام به دنبال سیر کردن خود می رویم؟ آنگاه که گرسنه ایم. پس این عزیزان شکم سیر، هرگز نمی توانند چنین موضوعاتی را پیگیری کنند چون حتی به مخلیه هایشان هم نمی گنجد که مثلا توزیع طرح های پژوهشی در کشور کاملا ناعادلانه و غیرشفاف است.
حال برنامه دارند که از جیب ملت (بیت المال) پول بیشتری را به دانشگاههای برتر اختصاص دهند! اگر برترند، آزادشان بگذارید تا برتریشان را با جذب منابع مالی غیر دولتی در قالب گلوکالیزیشن هر چه بیشتر کنند؛ ما هم به آنان حتما افتخار خواهیم کرد. اما بنده هرگز رضایت ندارم که از جیبم هزینه سروری آنان فراهم شود!
✨بنده کاملا موافق با استفاده از فناوری های نوین هستم؛ اما آیا صرف واردات فناوری نوین و استفاده از آن چالش های ما را در حوزه رپت (رشد، پیشرفت و توسعه) مرتفع خواهد نمود و به رفاه خواهیم رسید؟ بسیار بعید می دانم! زمانی کارخانه های ماشین سازی فشل امروز که ارابه مرگ را به صورت انحصاری تولید می کنند، از فناوری نوینی بهره می بردند. فناوری به سرچشمه ای زاینده به نام خلاقیت و نوآوری در یک بازار رقابتی نیاز دارد. سوگلی گرایی، انحصار و رانت که آن را تحریم داخلی می خوانم، نوین ترین فناوری ها را هم به کهنگی و ناکارایی می کشاند.
✨چرا ستادهایی چون نانو، بیو و موارد دیگر را تاسیس نمودیم؟ چون کار قانونگذاری در مملکت زمانبر و ناموثر است. در این بخش کاملا با دبیر محترم شورا موافقم. مجلس شورای اسلامی چنانکه قبلا نوشته ام از نقص های ساختاری جدی رنج می برد که آن را از دغدغه های ملی به دغدغه های محلی منحرف کرده است. بخشی از نظام تصمیم گیر، از نقایصی رنج می برد؛ اولویت رفع آن است. بعلاوه، میانبری به نام شورای عالی که هدفش رفع آن نقص در نظام تصمیم گیری است، از آسیبی بزرگ رنج می برد: چونان بخشی از مغز است که بدون دریافت موثر اطلاعات از محیط اطراف در حال تصمیم گیری برای ارگانیسم است. فرض کنید پایمان شکسته است، به شدت نیاز به کمک داریم؛ اما مغز فرمان می دهد که با تمام قوا بدو تا در مسابقه پیروز شوی! از هجده سالگی که دانشجو شدم تا اکنون که چهل و یکساله و دانشیار دانشگاه هستم، فقط موفق شده ام با یکی از اعضای حقیقی آن شورا بحث و تبادل نظری داشته باشم. گزارش های اداری با رسمیت بالا و محدودیت های خاص، هرگز نمی توانند سیگنال های لازم و موثر را از محیط (دانشگاهها و جامعه) به بخش تصمیم گیر در مغز (شورا) منتقل کنند. چنین می شود که به عنوان مثال شورا آیین نامه ارتقایی در قالب هیاتهای ممیزه برای اساتید تدارک می بیند که مملو از تعارض منافع، سلیقه ورزی و به شدت تک بعدی است. بله ما دانشگاهیان با همراهی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، زحمت کشیده ایم و رتبه علمی قابل دفاعی برای کشور به ارمغان آورده ایم؛ اما این رتبه‌ی به نظرم عالی در شرایط تحریم های ظالمانه به رپت (الگوی توسعه) متصل نبوده است. اکنون به نظرم دانشکده‌های پزشکی، مهندسی، کشاورزی نیز همان کار دانشکده های علوم را انجام می دهند: حرکت در مرزهای علم مبتنی بر مدل نوآوری. سلسله مراتب کاربرد و تجاری سازی دانشِ تولید شده در دانشکده‌های علوم که در دانشکده‌های مهندسی، کشاورزی و موارد دیگر بایستی با همراهی بخش خصوصی رخ دهد، به شدت نحیف و نزار است؛ اما دغدغه دبیر شورا چاپ مقاله توسط دانشگاه برتر تهران در نیچر است تا دانشگاه در زمره صد دانشگاه برتر رتبه بندی ها قرار گیرد!
✨الگوریتم، مقداری کد است که برای حل وظایف نوشته شده است؛ پس سیستمها مثل سیستم عامل ویندوز یا سیستم سلولی از الگوریتم ها استفاده می کنند تا وظایفی را به انجام برسانند. دیدگاه سیستمی، دیدگاهی کل نگر است؛ مثلا سیستمز بیولوژی یا سیستمز ژنتیک عبارت است از مطالعه بیولوژی و ژنتیک با در نظر گرفتن کلیه اجزا سیستم. اینکه دبیر محترم شورا از دیدگاه سیستمی دفاع می کند، عالی است؛ اما آیا او همه اجزا سیستم و میانکنش های آنان با یکدیگر را نیز مد نظر قرار می دهد؟ خیر! البته که به تک تک کارخانه های موفق چون مپنا افتخار می کنم، اما هپکو را هم می بینم؛ البته که به رشد درآمد شرکتهای دانش بنیان افتخار می کنم؛ اما رشد منفی اقتصادی و تورم کمرشکن را هم می بینم. دبیر محترم گرفتار بخشی نگری است، اما از سیستم دفاع می کند.
✨خلاصه کنم: علاوه بر تصحیح ساختار مجلس و تاسیس مجلس سنا/مهستان/برگزیدگان، شورا نیاز دارد که شفاف شود و کلیه جلسات آن پخش مستقیم شود؛ کمر همت بر حذف سوگلی گرایی، رانت و انحصار ببندد؛ معیارهای سنجش پذیرِ روشن و قابل راستی آزمایی با روایی و پایایی بالا را برای انتصاب شایسته مدیران وضع کند؛ چونان اعصاب محیطی که پیامها را به مغز مخابره می کنند، امکان ارتباط موثر و دریافت سیگنال از کلیه ذی نفعان منجمله اساتید و دانشجویان را در عصر چهارم انقلاب صنعتی فراهم کند؛ اعضای حقیقی آن کلیه استانهای ایران به خصوص استانهای محروم و کمتر برخوردار را نمایندگی کنند؛ اعضای شورا به خصوص حقیقی ها دیدارهای مستمر با ذی نفعان در شهرستانهای کشور داشته باشند و حتما الگویی واقعی، اجراشونده، پویا، به روزشونده و تغییرپذیر براساس بازخوردها برای توسعه پایدار کشور براساس تجربیات جهانی و نظرات کارشناسی تدوین، ابلاغ و نظارت کند.
@EmadibaygiGleam
@DrEmadibaygi