مجتبی عمادی

☘حدود یک دهه قبل در آمستردام-پایتخت هلند- بودم. با همسرم که هر دو دانشجوی دکتری بودیم، برای دیدن باغ کوکنهوف به هلند رفته بودیم. با توجه به فاصله دوسلدورف در آلمان تا آمستردام و در نظر گرفتن هزینه، با قطار به آمستردام رفتیم: شهری بندری با آبراهه های نسبتا زیاد و البته پر از دوچرخه. شهری پر از گردشگر که به خصوص زوج های گردشگر مسن جلب توجه می کردند. در هر حال، ما به فرودگاه اسخیپول ( Schiphol) در آمستردام نرفتیم.
☘در سال های اخیر که در محور اصفهان-تهران، برای استراحت و تجدید قوا در مجتمع های رفاهی بین راهی توقف می کنم، در برخی از آنها توجهم به سنگ های توالتی در سرویس های بهداشتی آقایان جلب شده است، که در کشورهای غربی آنها را “ادرارگاههای بدون آب” می خوانند. این مدل ادرارگاهها در سرویس های بهداشتی اروپا عمومیت دارد. مشکل اصلی این سنگ های توالت ادراری آن است که به علت بی توجهی آقایان، ادرار به اطراف می پاشد و همواره طراحان آن ادرارگاهها به فکر راه حلی برای این مشکل بوده اند: از پرده های پلاستیکی که صرفا باعث هدایت ادرار به سنگ توالت می شوند تا کفپوش های لاستیکی که محل ایستادن مناسب را به آقایان نشان می دهد. اما هیچکدام بر مشکل نتوانستند غلبه کنند!
☘آد کییبوم در دهه نود میلادی در قرن بیستم، راه حل را یافت: کشیدن طرح یک مگس در نزدیکی منفذ خروجی ادرارگاه! (https://worksthatwork.com/1/urinal-fly). در آن دهه، ادرارگاههای فرودگاه اسخیپول تغییر یافتند و در سنگ های آنها، یک مگس به اندازه کافی بزرگ کشیده شد. نتیجه غیر منتظره بود؛ ۸۰ درصد از میزان پاشیدن ادرار کم شده بود! چرا؟ مگس موجب میشد تا مردان در هنگام ادرار کردن حواس خود را جمع کنند تا بتوانند به دقت مگس را هدف بگیرند. این دقت در هدفگیری، موجب کاهش هزینه های پاکیزگی سرویس های بهداشتی گردید.
☘تیلر- برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۷- این تغییرهای کوچک را سُقُلمه یا تلنگر (Nudge) می نامد: “جنبه هایی از معماری انتخاب که رفتار مردم را به نحو پیش بینی پذیری تغییر می دهد؛ بدون آنکه هیچ گزینه ای را منع کند یا هیچ تغییر عمده ای در انگیزه های اقتصادی آنان ایجاد کند.” معماری انتخاب بدان معناست که زمینه و بستر (محیط) در نحوه تصمیم گیری ما موثر است؛ مثلا قرار دادن میوه به جای تنقلات بی ارزش در معرض دید، نوعی سقلمه است. سقلمه ها، راحت، ساده و اختیاری هستند.
☘حوزه اقتصاد (مالی) رفتاری، به انسان نه از دید انسان اقتصادی که ویژگی هایی همانند اینشتین، گاندی و ابر کامپیوترها دارد، بلکه از دید انسانهای عادی که گاهی تولد همسرشان یادشان می رود، گاهی چراغ قرمز را رد می کنند و … نگاه می کند. کتاب سقلمه تیلر که توسط خانم مهری مدآبادی ترجمه و توسط نشر هورمزد منتشر شده است، با نثری سلیس و شیرین به خطاهای تصمیم گیری انسانهای عادی می پردازد و راهکارهایی در قالب سقلمه ها برای بهبود آن ارائه می نماید. خواندن آن را به عزیزان پیشنهاد می نمایم.

@EmadibaygiGleam
@DrEmadiBaygi