? مهدی سلیمانیه

▪️”درس نخون، هی درس نخون تا هیچ‌چی نشی. آرایشگری چیزی بشی هیچ پیشرفتی نکنی.” شنیدن این جمله از یک مادر، خطاب به دخترش، به عنوان یک تهدید، یک دهه قبل چیز عجیبی نبوده‌است. اما..

▪️در اتوبان همت، پر رفت و آمدترین اتوبان تهران، در میدان شهرک غرب و چند نقطه دیگر، مدت‌هاست که تابلوی بسیار بزرگی نصب شده‌است: “آرایشگاه‌های لی‌لی رضایی”. بسیاری تبلیغات دیگر هم در سطح شهر از همین جنس در بیلبوردهای بزرگ وجود دارند. تبلیغاتی که نام یکی از زنان آرایشگر مشهور را بر خود دارند.

▪️یک میلیون و سیصد هزار فالوئر. حدود یک شصتم جامعه ایران. این جمعیتی است که “صدف”، یک آرایشگر مشهور ساکن خارج از کشور را در اینستاگرام دنبال می‌کنند. تنها کاری که او می‌کند آن است که جلوی لپ‌تاپش بنشیند و پانزده دقیقه خود را آرایش کند و در مورد تکنیک آرایشش توضیح دهد. او چنان پرطرفدار است که لوازم آرایشی که تبلیغ و استفاده می‌کند به سرعت به فروش می‌روند. صدف بیوتی، تنها یکی از ده‌ها و شاید صدها آرایشگر پرطرفدار در فضای مجازی و به خصوص اینستاگرام با فالوئرهای میلیونی است.

▪️یکی از آشنایان، کارشناسی ارشد یکی از رشته‌های پرطرفدار پیراپزشکی است. اما مدت‌هاست که به آرایشگری روآورده و درآمدی فوق‌العاده دارد. دوره‌های تخصصی از چندین سطح آرایش مژه تا انواع رنگ‌های مو را پشت سر گذاشته‌است.

▪️ آرایشگری، تغییر منزلت اجتماعی داشته‌است: آن‌ها امروز از «مراجع واقعی» جامعه محسوب می‌شوند. دایره این مرجعیت میلیونی اجتماعی، دیگر تنها محدود به آرایش مو و چهره و صورت نیست. این مرجعیت به حوزه‌های دیگر هم سرایت کرده‌است. آن‌ها نماینده سبکی از زندگی هستند. حتی سوختن پیاز داغ یکی از آن‌ها حین لایو گذاشتن در اینستاگرام یا گاز گرفته‌شدن پای یکی دیگر توسط یک سگ، هزاران کامنت و تأسف و پرسش و پیگیری را برمی‌انگیزد. آن‌ها در نحوه حرف زدن، نامگذاری فرزند، سفرها، نوع مصرف، روابط با همسر و ده‌ها و صدها حوزه اجتماعی دیگر، روی “فالوئر”های خود تأثیر می‌گذارند. اینجا دیگر فالوئر، واقعاً کلمه‌ای دقیق است: نه تنها دنبال‌کننده که یک «پیرو».

▪️چرا اینطور شده‌است؟ جواب‌هایش فراوان‌اند. برخی را می‌دانیم و بسیاری را نمی‌دانیم و باید بشناسیم. از بحران در سایر مراجع اجتماعی، از روشنفکری تا دین گرفته تا اهمیت یافتن فراوان “بدن” و میل به تمایز و دیده‌شدن و ده‌ها و صدها دلیل دیگر همه و همه این مرجعیت را به آنان بخشیده‌است. این وضعیت مخصوص ایران است؟ به نظر می‌رسد نه. این وضعیت تا حد زیادی جنبه‌ای جهانی دارد: تصویری شدن و اینستاگرامی شدن همه‌چیز.. آیا این پدیده و تغییر، لزوماً منفی است؟ نه لزوماً. این یک تغییر اجتماعی است که ابعاد منفی، مثبت و خنثای خود را دارد. اما این تغییرات، خبر از تغییراتی در اعماق جامعه می‌دهند. قبل از قضاوت، باید آن را شناخت.

▪️اگر تا دیروز آرایشگر شدن، تهدید دختران توسط مادران بود، امروز اما آرایشگر شدن، یک هنر، یک مرجعیت اجتماعی و یک موفقیت اقتصادی را می‌تواند به همراه بیاورد. اگر تا دیروز نام آرایشگر محله را تنها زنان محل می‌دانستند و بس، امروز اما بیلبوردهای بزرگ شهری نام آرایشگران شهر را به تمامی شهروندان یادآور می‌شوند. جامعه‌شناسی ما اما از شناخت این تحولات جا مانده است.
شبکه جامعه‌شناسی علامه

@EmadibaygiGleam