سید جمال الدین اسد آبادی: 《به غرب رفتم اسلام دیدم ولی مسلمان ندیدم و به مشرق برگشتم اسلام ندیدم، ولی مسلمان دیدم》.
@EmadibaygiGleam

?اخذ اصول نظم فرنگ نه تقلید از فروعات آن
?شصت سال است كه اولياي دولت ايران در صدد اخذ تنظيمات علي الخصوص در امور لشگر به اقسام مختلف نهايت اهتمام و كمال همت را مصروف داشته اند، از هر ملت و دولت معلمين متعدد آورده اند و به خرج هاي گزاف متحمل انواع امتحانات شده اند، سلاطين ما به جهت ترغيب ملت از هيچ قسم گذشت و هيچ قسم مشقت گريزان نبوده اند. با وصف اين همه كوشش و اهتمام و با وجود صرف اين همه همت و مخارج با كمال اطمينان مي توان قسم خورد كه اين زحمات و تدابير پنجاه ساله براي دولت ايران به قدر ذره در مراسم ترقيات پيشرفت حاصل نكرده بلكه قدرت دولت به مراتب در اين پنجاه سال تنزل كرده است. سبب اين نتيجه معكوس چيست و در كجاست؟ سببش اين است كه وقتي اولياي اين دولت در صدد اخذ تنظيمات فرنگ برآمدند، اصول نظم را به هيچ وجه نديده و حواس خود را منحصر به تقليد فروعات كردند. هرچه در اخذ فروعات بيشتر اهتمام نمودند، از اصول نظم دور افتادند.
?ما يك خانه داريم كه بنيانش كلا معيوب و خراب است و بي آن كه در خيال استحكام و تعمير بنيان باشيم در بالاخانه هاي مخروبه از يك سمت متصل نقاشي مي كنيم و از سمت ديگر خراب مي شود. بعد وقتي كه به حاصل زحمات خود نگاه مي كنيم عوض اينكه سبب اصلي خرابي را ملتفت بشويم، رنگ هاي نقاشي را مورد بحث مي سازيم و از پي رنگ هاي ديگر مي گرديم. وزراي ما متصل در خرابه ايران نقاشي مي كنند و متصل فرياد مي كشند كه ايران نظم برنمي دارد. يكي از سبب هاي خبط بزرگ وزراي ما اين است كه خيال مي كنند، اخذ اصول نظم با اين حالت دولت ايران مشكل و مخالف طبع ملت خواهد بود، متصل مي گويند: اينجا ايران است بايد كم كم پيش رفت و بايد از جزئيات ابتدا [شروع] كرد. هيچ شكي نيست كه بايد به تدريج حركت نمود اما ابتدا از جزئيات گرفتن كمال خبط است. اين را نفهميده اند كه اشكال اجراي فروعات هزار مرتبه بيشتر از اشكال اجراي اصول است. عمده اشكال اجراي اصول، در معني فهميدن اصول است و مادامي كه اولياي اين دولت معني اصول نظم را نيافته اند جمع تدابير ايشان بي ثمر و عمر اين دولت در تقليد فروعات صنايع خواهد بود(صفحات٦٦،٦٧و٦٨).
??مجموعه اثار ميرزا ملكم خان، رساله رفيق و وزير، تدوين محمد محيط طباطبايي
@Feirahi