آدم‌های عصر تلگرا«ف» در زمانه تلگرا«م»
(محمد فاضلي)
✅ دنيا در زمانه تلگراف، سيم‌دار بود، و در عصر تلگرام بي‌سيم شده است. سيم محدودکننده است و آدم‌ها الان دوست دارند بي‌سيم باشند، يعني سيّال باشند؛ و براي زندگي کردن لازم نباشد سيم‌شان به جايي وصل باشد، بلکه بدون وصل بودن به جايي يا کسي به حق‌شان برسند.
✅ تلگراف انحصاري بود، اما تلگرام عمومي است. خط‌نقطه‌هاي تلگراف (کدهای مورس) را همان مسئولي که پشت دستگاه نشسته بود مي‌فهميد، او بلد بود خطنقطه بفرستد و هم او براي مردم زبان خطنقطه را منحصراً خودش معنا مي‌کرد. تلگرام اما انحصاري نيست، زبان صوت و تصوير تلگرام را بي‌سوادها هم مي‌فهمند، درک معنایش هم انحصاري نيست.
✅ تلگراف جا و مکان داشت، مغرور هم بود. هر کس با تلگراف کار داشت بايد پا به خانه تلگراف مي‌گذاشت (تلگراف‌خانه)؛ تلگرام فروتن و متواضع است و به خانه و داخل گوشي و جيب هر کسي مي‌رود که با او کار داشته باشد.
✅ تلگراف مرغش يک پا داشت، آپدِيت هم نمي‌شد؛ لجوجانه زبان خطنقطه نامفهوم و انحصاري‌اش را تحميل مي‌کرد تا فراموش شد؛ و تلگرام دائم تغيير مي‌کند، متواضعانه کاستي‌هايش را مي‌پذيرد و نسخه آپديت منتشر مي‌کند؛ زبانش را همه مي‌فهمند.
✅ تلگراف يک خط بود: «خط تلگراف»؛ و تلگرام شبکه است؛ شبکه‌اي از آدم‌ها که با هم گفت‌وگو مي‌کنند. تلگراف باواسطه بود، دو اپراتور که ميان گيرنده و فرستنده نشسته بودند؛ و تلگرام بي‌واسطه است. تلگراف کند بود و تلگرام تند است.
✅ تلگراف اغلب ابزاری برای انتقال حرف‌های مهم بود؛ اما حرف‌هایی هستند که وقتی با تلگرام منتقل شدند مهم می‌شوند.
✅ اين اوصاف را کنار هم که بگذاريم مي‌شود: عصر تلگراف، عصر اتصال، انحصار، زبان گنگ و نامفهوم، مفسران انحصاري، ارتباطات کند خطي و غرور است؛ و عصر تلگرام، زمانه سيّاليّت، شکستن انحصار، شفافيت و زبان صريح، تواضع، پذيرش کاستي‌ها، ضرورت آپديت شدن و ارتباطات سريع شبکه‌اي است.
✅ انبوهي از آدميان و بالاخص مديران – دولتي يا خصوصي – تفاوت‌هاي اين دو زمانه را هنوز درنيافته و بدان خو نکرده‌اند؛ و از اين‌روست که به زبان خطنقطه سخن مي‌گويند و از اين‌که ديگران سخن‌شان را درنمي‌يابند و در نتيجه ارزشي نمي‌نهند، تعجب مي‌کنند؛ از سرعت واکنش به حرف و عمل‌شان جا مي‌خورند و با تعجب مي‌پرسند: چقدر به سرعت همه فهميدند؛ و هنوز مي‌انديشند اپراتوري پشت دستگاه تلگراف نشسته است و مي‌توان به او دستور داد خط‌نقطه‌ها را آن‌گونه که دوست داريم به اطلاع گيرنده برسان؛ آپدِيت نمي‌شوند، پذيرش کاستي و فروتني هم در خلقيات‌شان نيست. دائم دنبال اين مي‌گردند که کي به کدام سيم وصل است؛ و باورشان نمي‌شود آدم‌ها بدون سيم اتصال هم آدمند و حق دارند.
✅ من احساس مي‌کنم بخش زيادي از مشکلات ما بر عهده کساني است که هنوز ماهيت گذر از «ف» به «ميم» را درک نکرده‌اند. تفاوت تلگرا«ف» و تلگرا«م»، تفاوت حرف‌ها نیست، حرف از تفاوت‌هاست؛ این‌ها نمادهای تفاوت دو زمانه‌اند؛ نماد دو شیوه اندیشیدن و عمل کردن هستند. آدم‌ها و اندیشه‌های تلگرافی در زمانه تلگرامی، مصیبت به بار می‌آورند. کانال دغدغه ایران.
@EmadibaygiGleam
