به آیندهی ایران محافظهکارانه امیدوارم
به آیندهی ایران محافظهکارانه امیدوارم
مجتبی عمادی
💫در نوشتههای قبلی در همین کانال به #ابرچالش های مختلف ایران پرداختهام که چنانچه بخواهم آنها را به دو عامل اساسی محدود و خلاصه کنم، به #تامین_پایدار_آب و #تورم مزمن دو رقمی میرسم. راهحل پیشنهادی هم به نظرم همان #شورای_ملی_کلنگری است. آیا در جهت بهبود اوضاع حرکت میکنیم؟ پاسخم آن است که سیگنالهای ضعیف را میتوان دید که به آیندهای بهتر نوید میدهند.
💫اعمال بیش از هزار و پانصد تحریم توسط آمریکا و رتبه اول تحت تحریم شدهترین کشور در کرهی خاکی، هر چند در همبستگی با کرونا و مشکلهای ساختاری اقتصاد ایران، تلخی فقر و شرایط ناگوار اقتصادی برای تقریبا نیمی از مردم به همراه آورد؛ اما گذر موفق از آن فشار حداکثری آمریکا که با همراهی اروپا از طریق بیعملی رخ داد، به آمریکا و اروپای غربی به عینه نشان داد که چارهای جز پذیرش ایران دستکم در میان مدت وجود ندارد. اصرار فعلی آنها نیز از طرق مختلف جهت شروع دوباره مذاکرات برجامی هم در بخشی به علت ایجاد نوعی شرایط مشابه دهه هفتاد قرن بیستم میلادی برای آنهاست و قصد دارند تا با ایجاد نوعی حالت اضطرار، ضمن مرتفع کردن آن شرایط و بدون دادن تضمین لازم به ایران دوباره برای مدت محدودی گشایشی در اقتصاد با دوپینگ نفت ایجاد نمایند و پس از مدتی، دوباره توافق را پاره کنند.
💫آیا اگر در دولت دوم روحانی توافق برجام دوباره شکل گرفته بود، اوضاعمان به صورت پایدار به سمت رشد، پیشرفت و توسعه (رپت) میرفت؟ در کوتاه مدت، بله! اما با توجه به سابقهی تاریخی #تحریم_داخلی در قالب #انحصار، #تعارض_منافع و #رانت بر بستر عدم #شفافیت در میان و بلند مدت به نتیجهی مطلوب نمیرسیدیم. شکی وجود ندارد که آمریکا، اسرائیل و سایر دشمنان/رقبا با رصد آشکار و نهان از شرایط داخلی ما باخبرند و به نظرم راهبرد آنها برای ایران به گشایش محدود/انسداد نامشخص تغییر یافته است تا مانند گرم و سرد کردن شیشه، ایران را بشکنند. در همراهی با این راهبرد که نااطمینانی اقتصادی ایجاد کرده است؛ خشکسالی و تورم مزمن دورقمی، شرایط سختی را برای ایرانیان رقم زده است. در نتیجه تصمیمگیران در ایران با شرایط سختی مواجه شدهاند.
💫معتقدم که ایجاد تغییر نبایستی سریع یا کند باشد؛ به عبارتی تغییر به سرعتی ایمن نیاز دارد. مادهی ژنتیک (دنا) چنین نمونهای را برای ما فراهم کرده است. دنا، دو رشتهای است و هرگاه که میخواهد مولکول جدیدی از خود بسازد، محافظهکارانه عمل میکند: دو رشته جدید هر یک از روی یک رشته قدیمی ساخته میشوند و در نتیجه دو مولکول حاصل میشود که هر مولکول، یک رشته جدید و یک رشته قدیمی دارد. این نحوه کپی کردن که ما آن را همانندسازی مینامیم ویژگی انتقال مطمئن اطلاعات در عین تنوعپذیری را فراهم میکند. پس ما اگر میخواهیم از شر تحریم داخلی رها شویم، نیازمند چنین الگویی هستیم که در عین برهمنخوردن ثبات جامعه، آن ساختارهای غلط شکل گرفته را تغییر دهیم.
💫اما آن سیگنال(های) ضعیف که حاکی از تغییر هستند، چیستند؟ صدا و سیما که دستکم بخشی انتقادهای جدی به آن دارند، در بخش خبری ساعت چهارده، در پانزده دقیقه پایانی، میز اقتصادی با اجرای مرتضی حیدری و امید قالیباف دارد. آن برنامه در مقایسه با برنامههای جهتدار و گاهی سیاه بیبیسی، منوتو و ایران (سعود) اینترنشنال، عریانتر و جامعتر انحصار، تعارض منافع، رانت و عدم شفافیت را هدف گرفته است؛ هر چند کوتاه است. بعلاوه، به مهرداد بذرپاش و حواشی ریاست وی بر دیوان محاسبات کاری ندارم؛ بلکه توجه را به گزارش کاملا متفاوت تفریغ بودجه امسال جلب میکنم. یکی از نقاط مشترک هر دو سیگنال برشمرده، از جمله اشاره به وزارت بهداشت به عنوان نمادی از انحصار، تعارض منافع و رانت بود. سیگنال دیگر، استفاده از تجربهی بیست سالهی ایران در مناقشهی اتمی است. اگر یادمان باشد، رئیسجمهوری داشتیم که قطعنامههای شورای امنیت را کاغذ پاره میدانست یا دیگری که امضای کری را تضمین میدانست. علیرغم آنکه امیر عبداللهیان و باقری کنی را میخواهند خام و بیتجربه قلمداد کنند، اما به نظر میرسد حاکمیت در این فقره میخواهد از تجربیات خود استفاده کند.
💫در هر حال، هرگز امتناع ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا را نمیفهمم! چنانکه گفتار سیاسیون نشان میدهد، با توجه به رفتارهای چین و روسیه در بازی با کارت ایران و بیشینه کردن منافع خود از ایران و آمریکا، به نظر میرسد نمیخواهیم شرقگرای صرف باشیم. از طرفی، ما با صدام برای پایان دادن به جنگ مذاکره کردیم. مذاکره مستقیم ما با آمریکا هم با توجه به جمیع شرایط، مذاکره قوی با ضعیف نخواهد بود؛ مذاکرهی قدرتی در جهان رو به تغییر با قدرتی منطقهای خواهد بود. در نتیجه، رفع تحریم داخلی و توافق با آمریکا، چنانکه چین و روسیه انجام دادهاند؛ مرا به آینده خوشبین میکند.
مهر ۱۴۰۰
