?رأي الیوم (انگلستان)
✍ فاطمه سیاحی

? شاید در نگاه اول، اینطور به نظر برسد که ظاهراً در دوره‌ی ریاست جمهوری دونالد ترامپ، فشارهای امریکا روی ایران بیشتر شده باشد. اما در نگاهی دقیق‌تر و عمیق‌تر می‌توان به نتایج متفاوتی رسید.

? ترامپ غیرمستقیم و بدون آگاهی باعث تصدیق تلاش‌ها و مشروعیت بخشی به سیاست‌های نظام ایران اسلامی شد. در این مقاله، اثر مثبت تحریم‌ها و فشارهای دولت ترامپ بر کشور ایران را در دو سطح داخلی و بین‌المللی بررسی خواهیم کرد.

? در بُعد داخلی:
? دولت ترامپ با بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، تلاش داشت تا با افزایش نارضایتی‌های داخلی و ایجاد مشکلات عمومی، رویکرد سیاسی این کشور را تغییر دهد. اما آنچه که او و مشاورانش از آن غفلت کردند، تاثیر تحریم‌ها بر فرهنگ و اداراک و تفکر ایرانیان بود. اما چگونه؟

۱⃣ ترامپ از زمان خروج از توافق برجام تاکنون، دقیقا همانگونه عمل کرد که رهبر انقلاب اسلامی آیت الله سیدعلی خامنه‌ای پیش بینی کرده بودند. این محبوبیت و صلاحیت ایشان را دوچندان کرد.

۲⃣ سیاست‌های ترامپ به نسل جوان ایران کمک کرد تا خودشان به این نتیجه برسند که تقابل حکومت‌شان با امریکا از روی کینه نیست. بلکه سیاست‌های نظام را دو مبنای مهم: عقلانیت سیاسی و حفاظت و صیانت از منافع ملی تشکیل می‌دهد.

۳⃣ شخصیت‌ها و جناح‌های اصلاح‌طلب ایرانی که خواهان ارتباط با امریکا بودند، ابتدا از برجام خوشحال شدند. اما پس از مدتی با معلوم شدن ناکارآمدی آن و خروج غیرمنطقی ترامپ از توافق، به قوانین بین‌المللی و سیاست‌های امریکا مشکوک شدند و عاقبتِ بد اعتماد را دیدند.

۴⃣ تا قبل از سیاست‌های تهاجمی ترامپ، برخی اساتید دانشگاه‌های ایرانی با تکیه بر مطالعات نظری اعتقاد داشتند که می‌توان از طریق مذاکره و فعال کردن دیپلماسی، مشکلات سیاسی ایران و امریکا را حل کرد. خروج ترامپ از برجام این اعتقاد را از بین برد و ثابت کرد معادلات تئوری، در میدان‌های عملی سیاست های امریکا جواب نمی‌دهند. جامعه‌ی علمی ایران، این دستاورد سازنده را مدیون شخص ترامپ است.

۵⃣ تا قبل از تصمیمات ترامپ، جوانان ایرانی نسبت به شعارِ “مرگ بر امریکا” شک داشتند؛ ترامپ که ورود داروهای خاص و کالاهای اساسی را بر روی مردم ایران تحریم کرد، جوانان هم ماهیت و علت این شعار را فهمیدند. حالا تبلیغات مسموم رسانه‌های امریکایی و ژست انسان‌دوستی‌شان دیگر کارساز نیست!
تیم ترامپ تلاش کرد تا شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی را در ایران ایجاد و تقویت کند؛ اما فکرش را هم نمی‌کرد که با آن سیاست‌ها، شکاف‌های قبلی را محو کند…

? در بُعد خارجی:

۱⃣ یک قاعده‌ی مشهور در علم سیاست وجود دارد که می‌گوید: استفاده از قدرت، باعث کاهش آن می‌شود. ایالات متحده به عنوان قدرت هژمونیک، از تمام ابزارهای خود اعم از سخت و نرم برای تغییر سیاست و رژیم در ایران استفاده کرد، اما نتایجی که می‌خواست را حاصل نکرد. در نتیجه تمام دنیا دید ابزارهایی که امریکا برای تهدید کشورها در دست دارد تا چه اندازه قدرتمند هستند. حالا نقاط ضعف و قوت این ابزارها، و شیوه‌ی کم‌اثرکردن آنها قابل بررسی است.

۲⃣ انقلاب اسلامی ایران در این ۴۰سال پیروزی خود، عمدتاً یک الگوی دینی برای تشکیل دولت اسلامی در نظم جدید بین‌المللی بود و مورد مطالعه‌ی تمام مکاتب غربی قرار گرفت. در این مدت منشأ تحولات جهان اسلام و موج بیداری اسلامی در کشورهای منطقه شد. اما حالا و با مهار تحریم‌های سنگین اقتصادی، بانکی و صنعتی تبدیل به یک الگوی سیاسی و دولت مقاوم در برابر تحریم‌ها شد. اکنون ایران هم مرجعیت دینی در جهان اسلام دارد و هم با بسط فرهنگ مقاومت، یک الگوی سیاسی است. الگویی که حتی جنبش‌های کارگری در جهان غرب را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. رهبر جنبش جلیقه زردهای فرانسه از اولین روزهای اعتراض علیه نظام سرمایه‌داری گفت: ما از انقلاب اسلامی ایران برای عدالت و برابری در جوامع‌مان الگو گرفته‌ایم.

۳⃣ تا قبل از اِعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، کل دنیا از این سیاست وحشت داشت. به طوری که تصور می‌شد اثرات تحریم اقتصادی‌، از جنگ نظامی مخرب‌تر باشد! اما زمانی‌که تحریم‌ها علیه ایران بطور گسترده اِعمال شد، اُبهت خود را از دست داد. از آن پس هر کشوری که تحریم می‌شد، می‌گفت ما ایران را الگو قرار می‌دهیم و راهِ مقاومت در پیش می‌گیریم. اینبار فرهنگ مقاومت سیاسی را ایران به روسیه، ترکیه و همه‌ی کشورهای تحت‌فشار علناً و به سادگی صادر کرد. بی‌آنکه نظام اسلامی هزینه‌ای پرداخت کند، سیاست‌های ترامپ باعث ایجاد یک گفتمان جهانیِ موفق از سوی ایران شد.

? برای هر شخص و دولتی که می‌خواهد علیه ایران سیاست گذاری کند، توصیه می‌کنیم تا ابتدا از ظرفیت‌های فرهنگی نظام جمهوری اسلامی و روحیه‌ی اجتماعی مردم آن، شناخت کامل به دست بیاورد.
t.me/EsfandiarKhodaee