#ندیدن_مخرج‌کسر
#تفکر_سریع_و_آهسته

این نوشته رو در نظر بگیرید: “تزریق واکسنی که کودکان رو از یه بیماری کشنده محافظت میکند، ۰/۰۰۱ درصد، ریسک معلولیت دائمی دارد”. این ریسک، کوچک بنظر میرسد. حالا توصیف دیگه‌ای از همین ریسک رو در نظر بگیرید: “یک کودک از هر ۱۰۰ هزار کودکی که این واکسن را بزند، دچار معلولیت دائمی می شود.”
جمله دوم کاری با فکر شما میکند که اولی نمیکند: آن باعث می شود تصویری از یه بچه که بخاطر زدن واکسن فلج شده، در ذهنتان ایجاد شود؛ ۹۹,۹۹۹ مورد بچه‌ای که بدون مشکل واکسن را دریافت کردند، در پس‌زمینه، گم می شود. همونطور که میشه بواسطه #ندیدن_مخرج‌کسر پیش‌بینی کرد، اتفاقات با احتمال کم، وقتی که بصورت فرکانس نسبی (چند تا از چند تا) توصیف می شوند، به نسبت وقتی که بصورت “شانس”، “ریسک” یا “احتمال” ( چقدر احتمال داره یا درصد) بیان می شوند، وزن خیلی بیشتری میگیرن. همونطور که قبلاً دیدیم، #سیستم_یک با افراد یا موارد مجزا خیلی بهتر از دسته‌ها یا طبقه‌ها برخورد میکنه.

در یک تحقیق، افرادی که شنیده بودن ” یک بیماری هست که از هر ۱۰,۰۰۰ نفر، ۱,۲۸۶ نفر را میکشد”، آن بیماری را از افرادی که شنیده بودن “یه بیماری‌‌ هست که ۲۴/۱۴ ٪ جمعیت رو میکشه.” بیماری رو خطرناکتر دونسته بودن. بیماری اول خطرناکتر از دومی به نظر میرسه، اگرچه ریسک اون، نصف بیماری دومه! در یه نمایش واضح‌تر از #ندیدن_مخرج‌ کسر، “یه بیماری که ۱,۲۸۶ نفر رو از هر ۱۰,۰۰۰ نفر میکشه”، خطرناکتر از بیماری‌ای دونسته شد که “۲۴/۴ نفر از هر ۱۰۰ نفر رو میکشه”. البته اگه از افراد خواسته میشد که این دو جمله رو بصورت مستقیم با هم مقایسه کنن، یعنی بصورت مشخص #سیستم_دو رو درگیر کنن، این اثر کاهش پیدا میکرد. اما معمولاً در زندگی، فقط یکی از این شکلها را می‌بینید (همزمان هر دو یا چند شکل ممکن به شما ارائه نمی شود). یک #سیستم_دو ی خیلی فعال لازمه تا شکلهای جایگزین رو تولید کنه و کشف کنه که هر کدوم واکنشهای متفاوتی تولید میکنند.

روانشناس‌ها و روانپزشکهای مجرب جنائی هم نسبت به اثرات شکلهای بیان ریسک مصون نیستند. در یک آزمایش از روانشناسهای حرفه‌ای پرسیده شد که آیا مرخص کردن یه مریض روانی، بنام اقای جونز که سابقه خشونت داره، رو از بیمارستان تجویز میکنن. اطلاعاتی که به این متخصصین داده میشد، نشون‌دهنده ارزیابی یه متخصص در مورد ریسک این کار بود. آمار یکسان، به دو شکل بیان شدند:

– تخمین زده میشه که بیمارانی شبیه آقای جونز، ۱۰ ٪ احتمال داره که در چند ماه اول بعد از مرخصی از بیمارستان روانی، دست به خشونت بزنند.

تخمین زده میشه از هر ۱۰۰ بیمار شبیه به آقای جونز، ۱۰ نفرشون در چند ماه اول بعد از مرخصی دست به خشونت بزنند.

متخصصینی که شکل اول رو می‌دیدن، به احتمال دو برابر با مرخصی آقای جونز مخالفت می‌کردن (۴۱ ٪ در برابر ۲۱٪). هر چه توصیف ارائه شده تصور واضح‌تر و قوی‌تری در ذهن ایجاد کنه، #وزن_تصمیم برای یه احتمال یکسان، بیشتر می شود.

این اثر خاص در بیان متفاوت یک واقعیت، فرصتی فراهم میکند تا افراد بتوانند از اون بنفع خودشون استفاده (یا سوءاستفاده ) کنند. (دو سیستم- سعید کاظمی- منبع: تفکر سریع و آهسته، دانیل کانمن)
@EmadibaygiGleam