‍ قیر رایگان، به پراید صد میلیونی می‌آید!
مجتبی عمادی
?اکنون می‌دانیم که کره‌جنونی تقریبا روند رپت (رشد، پیشرفت و توسعه) خود را با ایران آغاز نمود. البته چین هم در همان نیمه دوم قرن بیستم روند شتابناک رپت خود را آغاز نمود. شاید حتی به طور کلی بتوانیم بگوییم که روند رپت کشورهای شرق آسیا از همان دهه‌های پایانی قرن بیستم آغاز گردید و میوه‌های آن از اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیستم شروع به ثمر دادن کرد. پس چرا علی‌رغم دوره رشد اقتصادی تا هشت درصدی دهه چهل شمسی که نماد آن مرحوم عالیخانی است، ما نتوانستیم به آنچه کشورهای شرق دور رسیده‌اند برسیم و نماد صنعت فشل خودروسازی ما پرایدی است که مثل پیکان دیگر نمی‌خواهد تولید شود، اما روح آن در کالبد خودروهای تولید داخل وجود دارد؟
?قطعا یکی از دلایل اصلی، مبحث تقید مکانی-زمانی کشور ایران است که شامل تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ایرانیان می‌شود؛ چنانکه انگلیسی‌ها منطقه ما را خاورمیانه نامیدند. شرایط فرهنگی-قومی-مذهبی به همراه شرایط خاص جغرافیایی و تاریخی، ایران را در سده‌های اخیر بازیچه دست انگلیس و روس و نهایتا آمریکا کرده بود. در کنار لویاتان قدر قدرت شاهنشاه، فقدان آگاهی جمعی در جامعه در طی سده‌های اخیر ایران را به سرزمینی تبدیل نمود که به راحتی در تاریخ معاصرش نیمی از جمعیت خود را از دست داد؛امثال امیرکبیر به قتل رسیدند؛ سرزمینهایمان را از دست دادیم؛ هرات را که می‌خواستند به ما برگردانند، نگرفتیم،؛ اما همچنان به تولید لویاتان قدر قدرت شاهنشاهی ادامه می‌داد. این تقید مکانی-زمانی ما را به شدت از دیدن چشم‌انداز و داشتن استراتژی که امری بلند‌مدت است، دور کرده است و به جامعه‌ای کوتاه مدت که بیشتر به فکر بقاست تبدیل کرده است. البته نکته‌ای که حتما بایستی مدنظر داشته باشیم این است که استعمار شرق آسیا را هم بی‌نصیب نگذاشته است و بعلاوه در آنجا هم شاهنشاهان قدر قدرت وجود داشته‌اند.
?به نظرم یکی دیگر از دلایل وضعیت امروز ما، جنگ تحمیلی و تحریم‌های مداوم و اخیرا کاملا جدی آمریکا بوده است. پس از انقلاب رهبران کشور، مخالف جدی آمریکا بوده‌اند؛ اما ضرورتا دولتها و مجالس مخالف جدی آمریکا نبوده‌اند. نتیجه چنین امری، البته با مدنظر داشتن ویژگی فرهنگی ایرانی‌ها، دستکم گرفتن تهدید آمریکا و عدم داشتن استراتژی برای شرایط تحریم‌های همه جانبه بوده است. به عبارتی نظام حکمرانی، فاقد به‌هم‌پیوستگی لازم جهت مقابله با دشمنی آمریکا بوده است. مثلا، ما بارها گفته بودیم که اگر ما نفت صادر نکنیم، تنگه هرمز را می‌بندیم و چه‌ها که پس از آن رخ نخواهد داد. نکته شگفت دیگر آنکه، خودمان هم داریم خط لوله‌ای می‌کشیم که بتوانیم در دریای عمان به نفتکشها نفت بدهیم!
?یکی دیگر از دلایل شرایط امروز ما، در ویژگی مجلس شورای اسلامی است. چنانکه در همین کانال نوشته‌ام، مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند در سطح ملی تصمیم بگیرد. نمونه اخیر آن، تصویب طرح قیر رایگان است(تصویر پیوست). ما نیاز به دو مجلس داریم: مجلس شورای فعلی با ترکیب محلی و مجلس مهستان/سنا با ترکیب ملی.
?آخرین دلیل را وجود موتیف‌های شبکه فساد می‌دانم. منظورم از موتیف‌های شبکه، وجود الگوهای تکرارشونده و با نظم مشخص در جامعه است که در حکومتهای مختلف در سده‌های اخیر هموراه وجود داشته‌اند. از جمله این موتیف‌ها انحصار، تعارض منافع و عدم شفافیت است. چرا این موتیفها علی‌رغم انقلاب و تغییر حکومت به جمهوری اسلامی همچنان مانده‌اند؟ به نظرم یکی از دلایل مهمش، فقدان دانشگاههای منبعث از جامعه به مانند اروپا بوده است. این فقدان، باعث عدم جدی گرفتن دانش به خصوص در حوزه اقتصاد(مالی) و مدیریت شده است. اکنون، معاون اول رئیس جمهور خود به صراحت می‌گوید که تصمیم‌هایی می‌گیرند که خلاف علم اقتصاد است؛ یا مجالس مصوباتی مانند طرح قیر رایگان دارند! حذف این موتیف‌های تاریخی و قدرتمند، جز با دانش و مطالبه عموم مردم ممکن نخواهد بود.
?تا شرایط بالا برقرار باشد هرچند که در رتبه‌بندی‌های نظام آموزش عالی رتبه‌های زیر هزار حتی در آینده زیر صد داشته باشیم، اما همچنان پرایدها و طرح‌های قیر رایگان متولد می‌شوند و ما هم همگی بایستی استفاده کنیم. این جمله توماس سول کاملا با طرح قیر رایگان و تولید پرایدها منطبق است: “این واقعیت که بازار کارهایی را که ما می خواهیم انجام دهیم انجام نمی‌دهد، دلیلی بر این نیست که به طور خودکار فرض کنیم دولت بهتر عمل می کند.”
@EmadibaygiGleam
@DrEmadibaygi