پیچیدگی نهادی در جمهوری اسلامی ایران: دیدگاه تکاملی
مجتبی عمادی
?بیاییم به ابتدای شکل گیری کره زمین و سپس زندگی برویم. تئوری غالب در این زمینه این است که از حدود بیش از چهار و نیم میلیارد سال قبل کره زمین شکل گرفت. با توجه به شرایط جهنمی آن دوران، هیچ نشانه ای از حیات تا حدود نهصد میلیون سال پس از شکل گیری زمین وجود ندارد. در هر حال، قدیمی ترین نشانه حیات به حدود بیش از سه و نیم میلیارد سال قبل بر میگردد. قدیمی ترین فسیل باکتریها نیز به حدود همان دوران بر می گردد. پس از باکتری ها که بدون هسته واقعی در سلول هستند، سلول های هسته دار که آنها را یوکاریوت می نامیم، ایجاد می شوند که حدودا یک میلیارد سال پس از اولین باکتری ها ایجاد می شوند. در کل، زندگی سلسله مراتب دارد و در طی زمان از موجودات ساده به سوی موجودات پیچیده تغییر و تحول یافته است.
✨در تکامل زیستی، ماده‌ی ژنتیک متحمل تغییراتی می شود که در هنگامیکه موجودات در شرایط محیطی قرار می گیرد؛ شایستگی های متفاوتی به آنها برای بقا و تولید مثل می دهد. موجودی که سازش پذیری بهتری با شرایط محیطی داشته باشد، باقی می ماند و نسل بعدی را ایجاد می کند؛ بدین صورت تغییرات در ماده‌ی ژنتیک به ارث می رسند؛ در نتیجه فرزندان این موجودات نیز مانند والدین خود بهترین انطباق با محیط را نشان می دهند.
✨اگر یک باکتری را در محیط با مقادیر کم آنتی بیوتیک قرار دهیم، تعدادی زیادی از آنها می میرند؛ اما امکان زنده ماندن بخش اندکی از آنها وجود دارد. حال اگر در طی آزمایش های متوالی مقادیر آنتی بیوتیک را به تدریج زیاد کنیم، به باکتری های کاملا مقاوم به آنتی بیوتیک می رسیم؛ چنانکه اکنون در اثر استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها، باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک به یک معضل جهانی تبدیل شده اند.
✨به تاریخ #ایران پس از جمهوری اسلامی که نگاهی گذرا که بیندازیم، به سهولت متوجه می شویم که تقریبا از اوایل انقلاب و به خصوص پس از واقعه سفارت آمریکا، ایران با عوامل تهدیدکننده جدی استقلال خود مواجه بوده است. در همان دوران مسائل مربوط به سفارت آمریکا، عراقِ تحت سیطره صدام به ایران حمله نظامی می کند. اندکی پس از پایان جنگ، امام فوت می کند و رهبر فعلی جایگزین وی می شود. با توجه به سیاست های خاص توسعه ای مرحوم هاشمی رفسنجانی، کشور تورم دو رقمی بیش از سی درصدی را متحمل می شود. تحریم های آمریکا با روی کار آمدن کلینتون دموکرات جدی تر شده است. محمد خاتمی، رئیس جمهور می شود. علیرغم، رشد اقتصادی مثبت در دوران وی، واقعه تیر ۷۸، قتل برخی دگراندیشان و استعفای دسته جمعی نمایندگان در مجلس ششم رخ می دهد. با قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد، اوبامای دموکرات اجماعی جهانی علیه ایران ایجاد و ایران ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد می رود؛ امکان حمله نظامی وجود دارد؛ انتخابات پرمناقشه ۸۸ رخ می دهد. با به قدرت رسیدن روحانی، برجام متولد می شود، اما چندی نمی گذرد که با روی کار آمدن ترامپ در آمریکای تحریم های بسیار جامعی با عنوان فشار حداکثری بر ایران اعمال می گردد.
#ایران در چهل سال اخیر، همواره در معرض تهدید استقلال و تمامیت ارضی خود بوده است. در چنین شرایطی تهدیدکننده ای، بدون ایجاد نهادهای موازی و تو در تو، احتمال سقوط بسیار فراوان است. به نمونه های اخیر توجه کنیم. در مصر، حسنی مبارک با انقلاب واقعی مردمی سقوط کرد. محمد مرسی در انتخاباتی واقعی به قدرت رسید؛ اما سرانجامش مرگ در قفس در دادگاه بود! به لیبی، غربیان حمله محدود نظامی کردند؛ قذافی سقوط کرد، اما هنوز لیبی در آتش می سوزد. به لبنان و عراق امروز نیز که نگاه می کنیم، فلج شدگی مشهود است؛ نوشتار “هنر نامرئی کردن استعمار: نگاهی دیگر به رخدادهای عراق” به قلم عقیل دغاقله در همین کانال به روشنی نتایج فاجعه بار آمریکایی شدن ساختار بازار و حکومت در عراق که اساس اعتراض های امروز عراق را توضیح می دهد. افغانستان پس از طالبان نیز حتی هنر برگزاری یک انتخابات ریاست جمهوری را هم ندارد!
✨این موازی کاری و تو در تویی نهادی که ضامن استقلال و حفظ کشور شده است، به نظر اما معایبی نیز دارد. که مهم ترین آن، توجیه کند شدن رشد، پیشرفت و توسعه (رپت) کشور به خصوص با مشارکت بخش خصوصی به واسطه بی تدبیری ها و سوءمدیریت هاست.نیاز داریم در ضمن حفظ موثر آنچه ضامن استقلال کشور است، با رفع موثر موانع کسب و کار بر فقر و کاهش رفاه شهروندان که با قرین شدگی تحریم خارجی با تحریم داخلی رخ داده است، غلبه کنیم. آنچه را که شورش بی سر گرسنگان برخی نامیده اند، حاصل تحریم خارجی نیست، پیامد تحریم داخلی است که خود را در قامت #انحصار، #تعارض_منافع، تکنوفوبیا و عدم شایسته سالاری نشان می دهد. چنانکه برای حفظ استقلال و آزادی کشور از شر بیگانگان #خلاقیت به خرج داده ایم، به شدت نیاز داریم تا در عرصه رپت نیز خلاقیت به خرج دهیم.
@EmadibaygiGleam