خاموش کردن آتش زاگرس با وسائل تاریخی

مجتبی عمادی

?اگر اخبار امروز را دنبال کرده باشید، به مانند سالیان قبل، از آتش سوزی در جنگل های زاگرس در چند استان کشور با خبر شده اید (https://www.tabnak.ir/fa/news/903000/قصه-پرغصه-آتش-سوزی-جنگل‌های-زاگرس). بر اساس آنچه اعلام شده است، گرمای هوا و عامل انسانی-البته با سهم کاملا بیشتر- علت این آتش سوزی های خسارت بار است.
?تراژدی اشتراکات که در کتاب های اقتصاد خرد در مورد آن بحث می شود عبارت از آن است که از منبعی مشترک آدمیان به علت حداکثر نمودن منافع شخصی چنان بهره برداری می کنند تا آن منبع را نابود نمایند. به عنوان مثال، داستان چاههای آب و عمیق تر شدن آنها علیرغم ممنوعیت که منجر به فرونشست زمین می شود، از جمله مثال های بارز در این زمینه است (https://www.irna.ir/news/82925845/غم-فرونشست-زمین).
?آتش زدن باقی مانده بدون استفاده محصولات کشاوزری مثل گندم، قبل از کشت بعدی، که کاملا مبتنی بر حداکثر نمودن منافع شخصی است؛ باعث سرایت آتش به جنگل های زاگرس می شود. از نظر کشاورز، جنگل نفع مستقیم مادی برای وی ندارد و در سلامت وی و فرزندانش، دست کم به صورت مستقیم، دخالت ندارد. آنچه وی را به پول بیشتری می رساند، محصول بیشتر است.
?حال آتش، ورای عامل ایجاد کننده آن در جنگل های زاگرس افتاده است. چگونه خاموش کنیم؟ با بیل، آفتابه، کلمن، خاکِ با دست ریخته یا استفاده از هواپیمای اطفای حریق. چون علاقه به حفظ تاریخ باستانی خود داریم، چونان اجداد باستانی به مقابله با آتش می رویم. البته تلفات انسانی هم داریم.
?هر چند شومپیتر را در قرن بیستم مبدع کارآفرینی می دانند، اما ریچارد کانتیون در قرن ۱۸ این اصطلاح را به کاربرده است. کارآفرینی، مبتنی بر خلاقیت به نوآوری می انجامد که جامعه و البته فرد نوآور از آن متنفع می شوند. تخریب خلاق شومپیتری به آفرینش خلاقی منتج می گردد که یا قبل از آن وجود نداشته است یا آنچه موجود بوده است، کاملا ارتقاء می یابد. جای خالی این موضوع در فقره های زیادی خالی است: خودروسازی، اطفاء حریق، بیابان زدایی و …. عقب ماندگی در این حوزه، از تحریم ها بیشتر به ما آسیب می زنند.
?سلامت منحصر شده به درمان پزشکی و فقدان اجتماع علمی کارآمد و مسئول در حوزه های مختلف منجمله علوم پایه باعث آن شده است تا حوزه علوم زیستی که به طور مستقیم با حیات در اکوسیستم ها عجین است، نتواند به زبان ساده و قابل فهم برای همگان اهمیت حفظ، نگهداری و مواظبت از اجزای مختلف اکوسیستم را بیان نماید. تخریب انسان محور اجزاء اکوسیستم ها، به عامل جدی و تهدید کننده در بقاء بشر منجر می شوند (https://www.euroscientist.com/earths-biota-entering-a-sixth-mass-extinction-un-report-claims/).
?تراکم بالای جمعیت در محدوده اطراف البرز و زاگرس به علت آب و هوای مناسب، به خصوص با توجه به ناکارآمدی ها، سستی ها و انفعال های چند قرن اخیر، دور از انتظار نبوده است. اما، تراژدی اشتراکات در فقدان تخریب خلاق منتج به آفرینش خلاق، چنانکه در شمال کشور به جنگل خواریِ ویلا رویش مشغول بوده است؛ در زاگرس به جنگل زادیی حاصل از فعالیت های کشاورزی مشغول است.
?ما دو کویر بزرگ دست نخورده در کشور داریم. تا آنجا که می دانم، به علت فقدان همان آفرینش خلاق، بدون استفاده باقی مانده اند. اگر می خواهیم تراژدی اشتراکات جنگل های شمال و زاگرس را ویرانتر نکند، بایستی به فکر استفاده بهینه از کویرهایمان نیز باشیم.
?کشورهای دیگر برای ما فرش قرمز پهن نکرده اند که پس تخریب کشورمان به آنجا برویم. به وضعیت پناهجویان سوری نظری بیفکنیم.
@EmadibaygiGleam